Algemeen
Wij vieren de opstanding van Jezus op de derde dag. Na goede vrijdag en stille zaterdag is de zondag van Pasen de derde dag (na twee nachten). In het credo van de wereldkerk belijdt de kerk dat Jezus 'ten derde dage wederom is opgestaan van de doden'. Betekent deze derde dag in de bijbel nog wat meer dan enkel dag drie?

Drie
Natuurlijk is drie in veel gevallen gewoon drie, het cijfer dat volgt op 2. Drie is ongeveer hetzelfde als een paar, niet veel. Bv Joz 18: 4 'Wijs per stam drie mannen aan'.
Als het om dagen gaat: die hadden geen naam, die werden gewoon genummerd. De derde dag kan heel eenvoudig de derde dag van de week betekenen (een 'dinsdag') , zoals de bruiloft in Kana op de derde dag valt. (Joh 2)
De derde dag was en is nog steeds in de Joodse wereld de favoriete dag om te trouwen. Waarom? Omdat volgens het scheppingsverhaal in Gen 1 bij de derde dag er twee keer staat 'En God zag dat het goed was'. Op welke dag kun je beter trouwen dan deze die een dubbele zegen kreeg?

Gebeurtenissen
Maar in het bijbelse tellen heeft drie ook de betekenis van een superlatief, de overtreffende trap, de grootst mogelijke versterking. Bv I Sam 3: 8 waar de Heer Samuël drie keer roept, dwz zeer nadrukkelijk. Of Num 22: 28 waar de ezel aan Bileam vraagt waarom hij haar al drie keer geslagen heeft, dwz vreselijk heeft afgeranseld. Jezus bidt drie keer in Getsemaneh, steeds intenser, hetzelfde gebed. Petrus zegt drie keer niet bij Jezus te horen: de sterkste mogelijke verloochening. Een weg van drie dagreizen (Ex 3: 18) betekent een heel grote afstand. In al deze voorbeelden is drie eigenlijk een versterkt enkelvoud.

Tijd
In lijn met het voorgaande kan drie dagen betekenen dat het nu de hoogste tijd is. Bv Mc 8: 2 en Mat 15: 32 waar Jezus bij de wonderbare spijziging zegt dat de mensen al drie dagen bij hem zijn en niet te eten hebben. Of Luc 2: 46 waar zijn ouders Jezus terugvinden in de tempel na drie dagen, dwz na heel lang zoeken. Saulus is drie dagen blind (Hnd 9: 9) dwz het had niet veel langer moeten duren, dan was hij blind gebleven. Naar bijbels besef is met een drie dagen dus wat anders bedoeld dan drie keer een etmaal van 24 uur.

Drie dagen zijn niet altijd drie losse dagen. Drie dagen kunnen samen ook één samenhangende intensieve gerekte tijdsduur betekenen. De profeet Hosea in 6: 1-2 spreekt van ondergang en herstel. ‘Kom, laten wij teruggaan naar de HEER! Hij heeft ons verscheurd, Hij zal ons genezen; de hand die sloeg, zal ons verbinden. Hij redt ons na twee dagen van de dood, de derde dag doet Hij ons opstaan: in zijn nabijheid zullen wij leven.' Drie dagen die bij elkaar horen en samen het ene gebeuren van verscheuren en helen, van geslagen en verbonden worden.

Zo ook het ene gebeuren van de beproeving van Abraham op Moria (Gen 22:4). Of Esther die op de derde dag van die ene hachelijke periode op haar mooist verschijnt voor de koning (Est 5: 1). Of Hand 10: 40 waar Petrus zegt: God heeft hem opgewekt op de derde dag. En Paulus die in 1 Kor 15: 4 schrijft dat Christus 'op de derde dag is opgewekt'. Beide bedoelen daarmee het ene heilsgebeuren dat begon met het lijden en sterven van Jezus aan het kruis.
Kortom: Het gaat niet zozeer om dag drie, maar om de dag van de redding, de verlossing. De derde dag is de beslissende dag. Dat vinden we in het volgende terug.

Lijdensaankondigingen
In de lijdensaankondigingen van Jezus geeft het getal drie de samenhang aan van het ene reddende gebeuren. Een driedagendag als bij de profeet Hosea: heden lijden, morgen sterven, op de derde dag opgewekt uit de doden (Mat 16: 21; 17: 23; 20: 19; Luc 9: 22; 18: 33). De Emmaüsgangers zijn Luc 24: 21 diep teleurgesteld: het is al de derde dag dat dit (lijden en sterven van Jezus) gebeurd is. Maw als er nu niet gauw iets gebeurt, dan is het te laat.

Het is interessant om te zien dat Mc spreekt van na drie dagen (Mc 8: 31; 9: 31; 10: 34). Daarmee bedoelt hij niet een vierde dag. Maar hij geeft zo aan dat na het ene gebeuren van lijden, sterven en begraven en er een nieuwe dag, een nieuwe periode zal beginnen: van het nieuwe leven uit de opstanding.

Tempelwoord
Bij Joh is Jezus in gesprek met zijn tegenstanders over de tempel. Hij zegt dan 'Breek deze tempel af, en in drie dagen laat ik hem herrijzen' (Joh 2: 19) Daarmee bedoelt Jezus niet de tempel te Jeruzalem, maar zijn eigen lichaam. Dat zal verrijzen uit de dood, zo begrijpen zijn leerlingen pas later, als het Pasen is geweest.
Bij Mat (26: 61; 27: 30vv) en Mc (14: 48 en 15: 29) komt deze uitspraak bij het verhoor door Pilatus terug en bij de bespotting aan het kruis.

Jonawoord
Dat Jona drie dagen en drie nachten in de buik van het zeemonster zit (Jona 1: 17), betrekt Jezus in Mat 12: 40 op zichzelf. Daar zegt Jezus dat De Zoon des Mensen drie dagen en drie nachten in het hart van de aarde zal zijn. Dat klopt niet helemaal met het vervolg: de opstanding uit de doden is op de derde dag, na twee nachten. Mat heeft dat vast gezien, maar dit verschil voor lief genomen omdat hij de verwijzing naar Jona's redding niet kwijt wilde.

Basis
Wat is de historische basis voor de uitspraak 'opgestaan of opgewekt ten derde dage'?

• Jezus zelf heeft zijn lijden zien aankomen en daarover met zijn leerlingen gesproken. Dat Hij ook hoopte op een redding op de derde dag, ligt voor de hand.
• Sommige uitleggers menen dat de Paasverhalen over het lege graf en de verschijningen van de Opgestane Heer creatief zijn bedacht. De evangelisten zouden die na de dood van Jezus hebben verzonnen. Ze geloofden dat Jezus gered was en de bekende uitdrukking 'ten derde dage' bracht hun op het idee om aan de dood van Jezus de stille zaterdag en de Paasdag toe te voegen.
• Andere uitleggers menen dat het in de eerste plaats delijdensaankondigingen van Jezus en de  gebeurtenissen op de eerste dag van de week zijn geweest, die aanleiding hebben gegeven voor de Paasverhalen.
• De keus voor de uitdrukking ten derde dage wijst erop dat er enige tijd tussen Jezus' dood en verrijzenis is geweest. Anders verliest de uitdrukking 'ten derde dage' zijn betekenis.

Relevantie
De tijdsbepaling 'ten derde dage' benadrukt dat het christelijk geloof gebaseerd is op gebeurtenissen in de geschiedenis. Dat komt in de geloofsbelijdenis wel vaker naar voren, bv in het noemen van de naam Pontius Pilatus. Het situeert het geloof in de geschiedenis en maakt zo duidelijk dat het geloof weinig of niets te maken heeft met de eeuwige kringloop van de natuur. De opstanding van Jezus past niet in een of andere natuurwet. De opstanding valt ook al niet theoretisch af te leiden uit allerlei tijdloze ideeën. De opstanding moest eerst een keer in de tijd gebeuren om geloofwaardig te worden. De  opstanding betekent evenmin dat Jezus op de derde dag onsterfelijk is geworden. Hij is opgestaan in de tijd.

Als historisch feit ligt de derde dag achter ons, in het verleden. Het kan niet meer ongedaan gemaakt geworden. De dood is dood. De D-day is geweest, de V-Day komt eraan. Christen leven vanuit de opstanding. Het eeuwige leven is al een beetje hun deel geworden.

De derde dag is in de kerk 'de dag van de Heer' geworden, die wij wekelijks vieren op zondag. We beginnen de week met de rustdag, met de herinnering aan de (derde) dag van de opstanding. Rusten betekent: opstaan in geloof, hoop en liefde, om opgewekt te leven.