Geen of kleine aanpassingen
Waar mogelijk sluit de dichter aan bij zaken die de Saksen bekend zijn. Zo vindt de bruiloft te Kana (Joh 2) plaats in een gastzaal in een hoog huis. De gasten liggen niet aan, maar zitten op lange banken en drinken elkaar toe. De schepen op het meer van Tiberias zijn hooggehoornd. Het klimaat (zacht) en het landschap (bossen en wouden) zijn dat van de Saksen. Het huis dat op zand gebouwd wordt en in de regen bezwijkt, wordt wordt gewijzigd in een huis op het strand, dat in de storm en de golven ten onder gaat. Onbekende gebruiken als het vieren van een verjaardag krijgen een toelichting. Kajafas heet bisschop en Pilatus hertog. Overgenomen uit de voor-christelijke cultuur: Middelgaard als aanduiding voor de bewoonde wereld (de middentuin) onder de hemel (Asgaard, ook wel hemelweide, Gods groene weide, licht) en boven de onderwereld (hel). Wurd is het lot. De duivel heet behalve satan ook wel vijand, de wrede, de beschadiger. Hij beschikt over een 'verhul-helm' zodat hij zich anders kan voordoen en mensen kan bedriegen.
De dood van Jezus aan het kruis is ook voor de Saksen een zeer niet-eervolle manier van sterven. De dichter heeft dat niet verzacht of aangepast. Integendeel, hij benadrukt dat Jezus weinig heroisch werd gebonden, gemarteld, gedood.
De opstanding betekent de overwinning van het licht op de duisternis. De gelovigen heten het licht der wereld en mogen na dit leven delen in het hemelse licht.

Ingrijpender aanpassingen
In de Heliand zijn Jezus’ ouders Jozef en Maria van adel. Het kindje Jezus krijgt een gewaad met edelstenen om daarna in de kribbe gelegd te worden. Het is immers een koningskind. De wijzen uit het Oosten komen met de prachtigste geschenken. De discipelen zijn van lagere komaf, maar worden in de loop van de Heliand belangrijker: edelgeboren mannen genaamd. Petrus is een vaardige visser en zelfs snelle zwaardvechter. Dat hij Jezus verloochent in de nacht van het verraad, verklaart de Heliand als iets dat God zo heeft gewild: voor het geluk van de mensen is dit zo geschied (5029).

Met zijn discipelen trekt Jezus als een Saksische vorst met 12 gezellen rond van burcht tot burcht. Vaak heet hij de allerkrachtigste koning. Vijf indrukwekkende wonderen vertelt de Heliand, evenals vijf gelijkenissen. Een relatief groot deel wordt gevormd door de ethische aanwijzingen van de Bergrede. De strekking daarvan – meer dan het gewone – blijft grotendeels bewaard. Je vijanden liefhebben staat er onverkort in. Dat zal op de pasbekeerde Saksen diepe indruk gemaakt hebben. Het komt op de praktijk van het nieuwe leven aan, op het doen. Aan de vruchten kent men de boom.

Speciale aandacht krijgen doop, avondmaal en de uitzending van de discipelen. De reden daarvoor is duidelijk: de a.s. zendelingen in het klooster moesten geïnstrueerd en bemoedigd worden. Hun beloning en die van alle gelovigen is niet alleen een toekomst in de hemelen, maar ook goddelijke bescherming in het heden. De hemelse toekomst wordt materialistisch aangeduid als loon, schat, fortuin, bezit

De tegenspeler van Jezus is satan, bijgestaan door zijn engelen. Als satan beseft dat Jezus door zijn dood de mensen zal redden van de verdoemenis in het dodenrijk, probeert hij het zo te sturen dat Jezus toch niet zou sterven. Hij geeft de vrouw van Pilatus in een droom te kennen dat Jezus onschuldig is. Maar zijn plan mislukt. De dood van Jezus betekent het leven van zijn mensen.

Beoordeling
De dichter heeft op een knappe manier het verhaal van Jezus verteld voor mensen van een heel andere cultuur: de oud-Saksische wereld van de negende eeuw. Waar het mogelijk was paste hij de oorspronkelijke evangeliën aan en liet hij het verhaal afspelen in die andere cultuur. Het moeilijke punt van geloven moest wat hem betreft niet liggen in de bijzaken. Het zou jammer zijn dat de lezers en hoorders van zijn gedicht daarop zouden afknappen. Zij moesten voor het echte punt komen te staan: Jezus' kruis en opstanding en het nieuwe leven dat daardoor mogelijk is.