Reacties
Mijn besluit om te stoppen riep een aantal inhoudelijke bezwaren op: 

Past in Gods plan
Iemand zei: de ontwikkeling van onze gemeente past misschien wel in Gods plan met de kerk en dus moeten we als predikant op onze plek blijven.
Dit is een variant op De Heer is tevreden met hoe het in onze gemeente gaat, aangevuld met 'we moeten zo goed mogelijk standhouden en volharden in ons werk.' (Mogelijkheid 1 in met emeritaat)
Zo kun je erover denken, maar mij lukt dat niet. Doorgaan met wat je altijd al deed zal de neergaande lijnen niet ombuigen, maar verder in de crisis voeren. Wat dat betreft is er eigenlijk geen verschil in de varianten (1) en (3).

Je moet zien wat er wel goed gaat en daar blij mee zijn.
Daar ben ik het natuurlijk helemaal mee eens. Ik zie echt wel wat mooi en goed is, ik benoemde dat ook en op mijn manier heb ik er mijn best voor gedaan om bv de kerkdiensten inspirerend en bemoedigend te laten zijn.
Maar het mooie en goede neemt toch niet weg dat er van alles achteruit gaat en stroef verloopt? Als ik met keelklachten naar de dokter ga, wil ik niet horen dat ik voor 90% in orde ben; dan wil ik aan mijn keel geholpen worden.

Ligt aan de omstandigheden
De oorzaak van de neergang van de kerk ligt niet aan de kerk maar aan de cultuur: mensen doen nu eenmaal steeds minder aan God en geloof.
Dit is aan iets anders de schuld geven terwijl je er zelf voor verantwoordelijk bent. Een vlucht in de slachtofferrol.
De kerkgeschiedenis leert dat dit onmogelijk de verklaring kan zijn: In de tweede en derde eeuw stierven vele christenen als martelaren in de arena's, maar desondanks groeide de kerk tegen de verdrukking in. Nu is onze cultuur reuze tolerant. Het maakt niet uit wat je gelooft zolang je maar binnen de  regels van de wet blijft. Giften voor kerken en andere instellingen zijn zelfs fiscaal aftrekbaar. Niets word je in de weg gelegd om te geloven en bij een kerk te horen. Toch boeren de kerken achteruit. En in de Romeinse tijd, toen christelijk geloven-en-doen je het leven kon kosten, was er groei.
De kerk wordt niet bedreigd door cultuur, overheid of iets anders van buitenaf. Het heeft veel meer met onszelf te maken: 'we' (niet iedereen, maar gemiddeld) vatten geloof en kerk-zijn te gemakzuchtig op,

• alsof het geen engagement (levensstijl, kerkelijke betrokkenheid) vraagt (tegen de vrijblijvendheid)
• alsof het geen verdieping nodig heeft (tegen gebrek aan kennis in hart en hoofd),
• we kunnen gerust wat vrijmoediger, trotser, zelfbewuster het geloof naar voren laten komen (tegen al te veel bescheidenheid)
• en als we niet meer weten wie of wat we met het woordje God bedoelen, dan kunnen we het daar toch over hebben en om bidden (tegen de verlegenheid)?

Omdat 'we' dat te weinig doen, lijken kerkleden in geloof en levensstijl als twee druppels water op de mensen die niet bij een kerk horen. Gemiddeld niet beter, slechter of anders dan een vergelijkbare (qua inkomen, leeftijd enz) groep mensen die niet bij een kerk zijn. Dan moet de indruk wel ontstaan dat de kerk volkomen ir-relevant is en dat het niet uitmaakt of je gelooft of niet.

Je vergelijkt de kerk met een bedrijf.
Dat doe ik inderdaad hier en daar. Ik zou willen dat we wat zakelijker of nuchterder naar het instituut kerk keken. Jezus zei dat de kinderen van het licht nog een voorbeeld kunnen nemen aan de kinderen der duisternis (Luc 16: 1 - 9). Hij doelt dan vooral op je verstand gebruiken, zien wat er gaande is, bedenken wat er nodig is en dat ook doen.
Wat zegt het als de ledentallen, het kerkbezoek, de deelname aan catechisatie jaar in jaar uit achteruit gaan? Zijn we dan op de goede weg met onze focus op kerkdiensten, kerkgebouwen en formatieplaatsen voor dominees en kerkelijk werkers?
Het lijkt me van niet. Waarom zetten we niet alles op alles om meer samen te werken met de scholen? Om andere muziek in de kerkdiensten. Waarom is er nog steeds niet een jeugdwerker of gemeenteopbouwer aangesteld? Waarom niet meer toerusting van gemeenteleden, van ouderlingen en contactpersonen? Waarom geen wekelijks gebed voor de kerk? Waarom interviewen we niet de mensen die zich laten uitschrijven? Waarom onderzoeken we niet wat we moeten doen om de mensen aan de rand er meer bij te betrekken? Waarom is er nog steeds niets voor de groep jong volwassenen (18 - 35 jarigen) opgetuigd?
Toen ik lid werd van HWV, de wielervereniging, werd me duidelijk gemaakt dat er ook iets van me werd verwacht. Niet alleen de contributie betalen, maar ook meehelpen bij een activiteit. Het kwam er op neer dat ik één keer per jaar in alle vroegte met iemand anders de pijlen langs de weg moest zetten voor de fietstocht later die dag. Het lijkt mij heel goed dat we zoiets van de kerkleden vragen: contributie en een stukje inzet. Natuurlijk allemaal naar draagkracht, leeftijd en gezondheid. Maar een beetje meer verplichting lijkt me heel belangrijk om de vrijblijvendheid te doorbreken en de betrokkenheid te vergroten.

Ongeveer 10% betrokken kerkleden is normaal.
Degene die dat zei bedoelde: dat is het gemiddelde door de eeuwen heen. Ik weet niet of dat inderdaad 10% is. Maar sinds wanneer is het gemiddelde ook de norm?
Eind 20-ste eeuw was de kerkelijke betrokkenheid veel hoger dan nu. Was dat toen abnormaal dan? Moeten we tevreden zijn nu het aantal kerkgangers nog maar een derde is van toen? Het aantal belijdeniscatechisanten nihil?

Jammer dat u zo verdrietig eindigt.
Inderdaad. Ik heb 35 jaar m’n best voor de kerk gedaan, dan slik je wel even als je ziet waar we nu staan. Verdriet is niet leuk, maar de meeste mensen leren er mee te leven. En misschien gaat het op een dag wel over: als de kerk wat meer op kerk gaat lijken dan ze nu doet. Tot die tijd zal ik er verdriet om hebben en bezorgd zijn om wat secularisatie met de samenleving doet.

Andere reacties:

• kaartjes, telefoontjes, gesprekken en mails met begrip, soms eens met analyse van situatie
• waardering voor eerlijke en kwetsbare verhaal.
• tijdens bezoeken: groot gelijk, ga genieten - vaak van mensen die zelf met de VUT gingen
• geschrokken: die zagen we niet aankomen
• bezorgd: gaat het wel goed met dominee?
• dominee tilt er te zwaar aan, t is overal
• jammer, we hoorden u graag,
• verstandig: beter dit dan weer een burn-out.
• collega Wim van der Wel zocht het gesprek in blog ‘vliegeren bij windkracht twee’
• van de landelijke kerk: geen exit gesprek of wat dan ook. Emeritaat aanvragen is een formele procedure: een paar handtekeningen zetten en en dan is het akkoord.
• zegen zou niet in cijfers zijn uit te drukken
• u moet niet denken dat in uw werk geen zegen meekwam: bezoek of preken hebben ons goed gedaan
• sommigen vonden mijn stuk op deze site negatief. Daar ga ik hier apart op in.

Tenslotte
Tenslotte nog een opmerking van mezelf. We stevenen af op een stadskerk. Ik schreef dat ik de stadskerk het verkeerde antwoord vind op de problemen van onze gemeente. Maar dat betekent niet dat ik als de profeet Jona in een hutje op veilige afstand van Nineve (Jona 4: 5) verlekkerd ga zitten kijken hoe de kerk hier ten onder gaat. Ik krijg liever geen gelijk met mijn zorgen om de toekomst van de kerk. Ik zou het vreselijk vinden als de stadskerk niet van de grond komt. We zetten daar nu al onze kaarten op, als dat mislukt zijn we weg.

Lees ook met Emeritaat (4)