Verzoening
Ons woord verzoening dekt twee verschillende inhouden: boetedoening en een ruzie bijleggen. Andere talen hebben voor deze twee betekenissen twee verschillende woorden.

• Het ene betreft verzoening die in de cultus tot stand komt. Dan gaat het om offers als boetedoening om de schuld te delgen. Duits: Sühne, Engels: Atonement; Frans Expiation; Latijn: Expiatio; Grieks: Hilasmos.
• Het andere woord is in gebruik voor verzoening in het profane leven: een ruzie die wordt bijgelegd, vijanden die vrienden worden. Duits: Versöhnung, Engels en Frans: Reconciliation, Latijn: Reconciliatio, Grieks: Katallagè

De moeilijkheid is dat we in het Nederlands één woord voor allebei hebben: verzoening. Waar we dit aantreffen in het Nieuwe Testament kan het dus een vertaling zijn van het Griekse Hilasmos, maar net zo goed van het Griekse Katallagè. Daardoor ontstaat gemakkelijk verwarring en krijgen we niet goed mee wat de bijbel ons wil zeggen. We halen ze daarom uit elkaar. Hier bespreken we de Verzoening in sociale zin.

Achtergrond
In het sociale leven van mensen onder elkaar gebeurt het regelmatig dat er misverstanden en conflicten zijn. Buren, collega’s, vrienden of huwelijkspartners komen als vijanden tegenover elkaar te staan. Dat kan alleen maar opgelost worden als beide partijen niet alleen naar de stem van hun teleurstelling en woede luisteren, maar zich ook hun gedeelde verleden met de jaren van goede betrekkingen, vriendschap en liefde herinneren. In dat licht verliezen conflicten en misverstanden veel van hun gewicht. Die kunnen uitgepraat en bijgelegd worden en daarmee is de relatie hersteld.

Paulus
Het is vooral Paulus die op deze manier over de betekenis van Jezus heeft gedacht. In zijn visie is de relatie tussen God en mensen verbroken geraakt. Dat ligt niet aan God, maar aan ons: wij leven ahw de verkeerde kant op, bij God vandaan. God onderneemt een ultieme poging om ons weer bij zich terug te brengen. In Jezus komt hij in onze wereld en bewijst ons zijn liefde. Die liefde gaat tot het uiterste als Jezus sterft aan het kruis. Door dit betoon van liefde neemt God ons voor zich in (Rom 5: 8). Wij laten ons verzet varen. God wint ons terug. Ipv vijandschap is er nu vrede (Rom 5: 1)

Paulus schrijft dus niet: God verzoent zich met mensen (alsof God veranderen moet; wij zijn de weg kwijt), maar: God verzoent met zich 'mensen-die-van-hem-vervreemd-zijn'. (2 Kor 5: 18-19)

Wat is er dan met mijn zondige ik gebeurd? Het is weg. Het is ahw met Christus meegekruisigd en begrave nl. toen ik door de grond ging bij het horen van het sleutelverhaal.
Wat leeft er dan voortaan in mij? Een nieuwe bezieling: de Geest van Christus. (Gal 2:20). Ik leef niet steeds verder van God af, maar verbonden met God. Niet vijandig, maar in vrede. Zo heeft God de verhouding hersteld en verzoening bewerkt door Jezus.

Plaatsvervanging
Jezus kreeg aan het kruis wat wij in onze vervreemding van God over onszelf afroepen (onheil, dood). Wij krijgen wat hij als rechtvaardige zou moeten krijgen (geluk en leven). Er is sprake van een merkwaardige ruil en plaatsvervanging. We komen diep onder de indruk van Jezus die dit voor ons en alle mensen wilde doen (1 Kor 15: 3; 2 Kor 5: 21). We voelen ons beschaamd en dankbaar tegelijk.
Het is dit besef, dit geloof dat ons rechtvaardig maakt voor God (Rom 4).
(Daarmee komen we in een ander taalveld: de wereld van de rechtbank > rechtvaardig maken)

Beoordeling
Verzoening als herstel van relaties is een heel toegankelijk en sterk beeld. Wij voelen direct aan waar het om gaat en wat er op het spel staat.

Deze verzoening gaat verder dan het delgen van schuld; het bewerkt een verandering in onszelf. Wij worden er andere mensen van. Niet langer onderhevig aan de zonde, maar onder invloed van de goede Geest van God. Niet langer zondaar, maar heilige. Weliswaar vallen we ook telkens terug in oude patronen en verkeerd gedrag, maar even zo vaak mogen we ook opnieuw beginnen.
Voor wie elke dag in het teken van overleven staat, is deze verzoening niet zo interessant. Maar voor mensen die de luxe hebben om over zichzelf na te denken en aan zichzelf en de omgeving te werken, ligt dat anders.

Deze verzoening spoort ons aan om voor de vrede en de gerechtigheid te gaan. Om goede verhoudingen met elkaar en alle mensen na te streven. Dat kost offers van tijd, geld en energie. Dat is onvermijdelijk, verzoening komt nu eenmaal niet vanzelf tot stand. Iemand moet daar zijn best voor doen en het initiatief in nemen. Als het goed is wachten christenen niet tot anderen als eerste over de brug komen maar gaan ze daarin zelf voorop. Zo zet het verzoenende werk van God in Jezus zich voort en breekt in deze wereld iets van zijn koninkrijk door. Gods nieuwe wereld laat zich zien waar vrede en goede verhoudingen tot stand komen.